How Guru pull us out of illusion

Guru Tegh Bahadur Ji emphasizes the impermanence of the material world. "Jhooth" in this context does not simply mean a lie, but something that is temporary, fleeting, and unreliable. The Guru reminds us that worldly possessions, relationships, power, and pleasures are all short-lived. We often get attached to them, believing they are permanent, but in truth, they will all pass away.

This salok urges the seeker to detach from worldly illusions and focus on what is eternal—Naam (the Divine Name), truth, and devotion to God. The Guru teaches that while we must live in the world, we should not become slaves to it. Instead, by recognizing its temporary nature, we can develop spiritual awareness and live with purpose, humility, and grace. In conclusion, "Jag rachna sabh jhooth hai" serves as a profound reminder to rise above maya (illusion) and align ourselves with divine truth. It calls for a life of inner detachment, spiritual focus, and faith in the eternal reality of God.

Understanding ‘Jhooth’ (Falsehood) in Gurbani

In this context, "jhooth" does not mean a deliberate lie, but refers to transience and impermanence. Everything in the material world—wealth, relationships, beauty, fame, status, even our physical body—will eventually perish. We see people building empires, chasing pleasures, or getting consumed by emotional attachments, only to face disappointment, loss, and death. This is the illusion or Māyā that Guru Tegh Bahadur Ji speaks of.

What Is Māyā?

Māyā is the illusion that the material world is permanent and fulfilling in itself. It binds the soul in ego, attachment, greed, and fear. Māyā keeps the soul away from its true nature and from God. It leads to dukh (sorrow) when things inevitably change or are lost.

How the Guru Removes Illusion

Guru Tegh Bahadur Ji, through Salok Mahalla 9, gently awakens the soul by revealing the truth behind worldly life. He removes illusion in the following ways:

---

1. By Pointing to Impermanence

Throughout the Saloks, Guru Ji repeatedly says:

"ਕਾਹੂ ਕਾ ਰੰਕੁ ਕਾਹੂ ਕਾ ਰਾਜਾ। ਅੰਤਿ ਚਲੈ ਛੋਡਿ ਸਭੁ ਮਾਯਾ॥"
Some are poor, and some are kings. But at the end, everyone must leave behind this illusion of Maya.

This shows that death is the great equalizer. By reminding us that nothing goes with us, the Guru pulls us out of our false sense of ownership and control.

---

2. By Encouraging Detachment (Vairag)

Guru Ji encourages detachment, not by renouncing the world physically, but by not clinging to it mentally. He says:

"ਮਾਧੋ, ਹਮ ਐਸੇ ਤੁਮ ਰੈ ਦਾਸ॥"
O Lord, I am your humble servant.

This surrender breaks the ego and creates a mindset of bhakti (devotion) and nimrata (humility), which are antidotes to illusion.

---

3. By Focusing on the Eternal (Naam / God)

The Guru tells us the only truth (sat) is the Naam (Divine Name). The rest is like a dream:

"ਸਚੁ ਨਾਮੁ ਆਧਾਰੁ ਮੇਰਾ" – The True Name is my only support.
"ਕਾਚੀ ਗਗਰੀ ਬਿਰਖ ਕੀ ਛਾਂਇ।" – This body is like an unbaked clay pot under a tree's shadow—fragile and short-lived.

He redirects the mind from the external to the inner awareness of God, which is beyond birth and death.

---

4. By Giving the Gurmat Perspective

Guru Ji replaces confusion with Gurmat (Guru’s wisdom). Instead of chasing after pleasures or fearing loss, the Sikh is taught to accept Hukam (Divine Will). This acceptance is liberating, because it frees one from anxiety and restlessness.

---

We Have A Great Illusion that Guru will eliminate | DhadrianWale Clip Videos

ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਦੁਆਰਾ ਭੌਤਿਕ ਸੰਸਾਰ ਦੀ ਅਸਥਿਰਤਾ ਉਤੇ ਜ਼ੋਰ

ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਭੌਤਿਕ ਸੰਸਾਰ ਦੀ ਅਸਥਿਰਤਾ (ਨਾ ਟਿਕਾਊ ਹੋਣ) ਬਾਰੇ ਸਲੋਕਾਂ ਰਾਹੀਂ ਸਮਝਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਇੱਥੇ "ਝੂਠ" ਸਿਰਫ਼ ਝੂਠ ਬੋਲਣ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਅਜਿਹੀ ਚੀਜ਼ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਅਸਥਾਈ, ਤੁਰਤ-ਫੁਰਤ ਖਤਮ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਅਤੇ ਅਣਵਿਸ਼ਵਾਸਯੋਗ ਹੋਵੇ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਸਾਨੂੰ ਯਾਦ ਦਿਲਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸੰਸਾਰਿਕ ਸੰਪੱਤੀਆਂ, ਰਿਸ਼ਤੇ, ਸ਼ਕਤੀ ਅਤੇ ਸੁਖ—all ਅਸਥਾਈ ਹਨ। ਅਸੀਂ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਹ ਸਮਝ ਬੈਠਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਇਹ ਸਦਾ ਰਹਿਣਗੀਆਂ, ਪਰ ਅਸਲ ਵਿਚ ਇਹ ਸਭ ਇੱਕ ਦਿਨ ਖਤਮ ਹੋ ਜਾਣੀਆਂ ਹਨ।

ਸਲੋਕ ਸਾਧਕ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਉਪਦੇਸ਼ ਦਿੰਦੇ ਹਨ

ਇਹ ਸਲੋਕ ਸਾਧਕ ਨੂੰ ਸੰਸਾਰਕ ਭਰਮ ਤੋਂ ਹਟ ਕੇ ਸੱਚ, ਨਾਮ ਅਤੇ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਭਗਤੀ ਵੱਲ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਤ ਕਰਨ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਸਿੱਖਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਅਸੀਂ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਜੀਉਂਦੇ ਹਾਂ, ਅਸੀਂ ਇਸ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣੀਏ, ਪਰ ਇਸ ਦੇ ਗੁਲਾਮ ਨਾ ਬਣੀਏ। ਇਸ ਦੀ ਅਸਥਿਰਤਾ ਨੂੰ ਸਮਝ ਕੇ ਅਸੀਂ ਆਤਮਕ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਵਧਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਨਿਮਰਤਾ, ਲਕੜੀ ਅਤੇ ਮਕਸਦ ਨਾਲ ਜੀ ਸਕਦੇ ਹਾਂ।

"ਜਗ ਰਚਨਾ ਸਭ ਝੂਠ ਹੈ" — ਇਹ ਬਚਨ ਸਾਨੂੰ ਮਾਇਆ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਉਠਣ ਅਤੇ ਸੱਚ ਨਾਲ ਜੁੜਨ ਲਈ ਗੰਭੀਰ ਸੂਚਨਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਅੰਦਰੂਨੀ ਵਿਅੋਗ, ਆਤਮਕ ਕੇਂਦਰਤਾ ਅਤੇ ਪਰਮਾਤਮਾ ਉੱਤੇ ਅਟੁੱਟ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦੀ ਜੀਵਨ ਰੀਤੀ ਦੀ ਸਿਫ਼ਾਰਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ।

---

ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿੱਚ 'ਝੂਠ' ਦੀ ਸਮਝ

ਇੱਥੇ "ਝੂਠ" ਦਾ ਅਰਥ ਸਿਰਫ਼ ਝੂਠ ਬੋਲਣ ਵਾਲਾ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਅਸਥਿਰਤਾ ਅਤੇ ਨਾਸਵੰਤਤਾ ਹੈ। ਸੰਸਾਰ ਦੀ ਹਰ ਚੀਜ਼—ਧਨ, ਰਿਸ਼ਤੇ, ਸੋਹਣਾਪਨ, ਸ਼ੋਹਰਤ, ਰੁਤਬਾ, ਅਜਿਹੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਕਿ ਸਾਡਾ ਸਰੀਰ ਵੀ—ਇੱਕ ਦਿਨ ਨਾਸ ਹੋ ਜਾਣਾ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖਦੇ ਹਾਂ ਜੋ ਸਮਰਾਜ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਰਸ ਭੋਗਾਂ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਦੌੜਦੇ ਹਨ, ਜਾਂ ਸੰਵੇਦਨਾਤਮਕ ਲਗਾਵਾਂ 'ਚ ਫਸ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਆਖਰਕਾਰ ਉਹ ਨਿਰਾਸ਼ਾ, ਨੁਕਸਾਨ ਜਾਂ ਮੌਤ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹੀ ਮਾਇਆ ਹੈ ਜਿਸ ਬਾਰੇ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਸੂਚਨਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।

---

ਮਾਇਆ ਕੀ ਹੈ?

ਮਾਇਆ ਉਹ ਭਰਮ ਹੈ ਕਿ ਸੰਸਾਰਕ ਚੀਜ਼ਾਂ ਸਦੀਵੀ ਹਨ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ੀ ਦੇਣ ਵਾਲੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਆਤਮਾ ਨੂੰ ਅਹੰਕਾਰ, ਮੋਹ, ਲਾਲਚ ਅਤੇ ਡਰ ਵਿੱਚ ਫਸਾ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਮਾਇਆ ਆਤਮਾ ਨੂੰ ਉਸ ਦੇ ਅਸਲੀ ਸਰੂਪ ਅਤੇ ਪਰਮਾਤਮਾ ਤੋਂ ਦੂਰ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਬਦਲਦੀਆਂ ਜਾਂ ਖਤਮ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਤਾਂ ਇਹ ਦੁੱਖ ਪੈਦਾ ਕਰਦੀ ਹੈ।

---

ਗੁਰੂ ਜੀ ਕਿਵੇਂ ਮਾਇਆ ਦੇ ਭਰਮ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਦੇ ਹਨ

1. ਅਸਥਿਰਤਾ ਵੱਲ ਧਿਆਨ ਖਿੱਚਦੇ ਹਨ

ਸਲੋਕ ਮਹਲਾ ੯ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਜੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ:

"ਕਾਹੂ ਕਾ ਰੰਕੁ ਕਾਹੂ ਕਾ ਰਾਜਾ। ਅੰਤਿ ਚਲੈ ਛੋਡਿ ਸਭੁ ਮਾਯਾ॥"
ਕੋਈ ਰਾਜਾ ਹੈ, ਕੋਈ ਰੰਕ, ਪਰ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਹਰ ਕੋਈ ਇਹ ਮਾਇਆ ਛੱਡ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਇਹ ਮੌਤ ਨੂੰ ਵੱਡਾ ਬਰਾਬਰੀ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਨੂੰ ਯਾਦ ਦਿਲਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੋਈ ਚੀਜ਼ ਸਾਥ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦੀ।

---

2. ਵਿਅੋਗ (ਵੈਰਾਗ) ਵਧਾਉਂਦੇ ਹਨ

ਗੁਰੂ ਜੀ ਆਖਦੇ ਹਨ:

"ਮਾਧੋ, ਹਮ ਐਸੇ ਤੁਮ ਰੈ ਦਾਸ॥"
ਹੇ ਮਾਧੋ! ਅਸੀਂ ਤੁਹਾਡੇ ਸੇਵਕ ਹਾਂ।

ਇਹ ਅਪਣਾਪਾ ਅਤੇ ਅਹੰਕਾਰ ਨੂੰ ਤਿਆਗਣ ਵਾਲਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਹੈ। ਇਹ ਭਗਤੀ ਅਤੇ ਨਿਮਰਤਾ ਦਾ ਰਾਹ ਹੈ ਜੋ ਮਾਇਆ ਤੋਂ ਮੁਕਤੀ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।

---

3. ਸੱਚ ਤੇ ਨਾਮ ਉੱਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਤ ਕਰਦੇ ਹਨ

ਗੁਰੂ ਜੀ ਆਖਦੇ ਹਨ:

"ਸਚੁ ਨਾਮੁ ਆਧਾਰੁ ਮੇਰਾ॥"
ਸੱਚਾ ਨਾਮ ਮੇਰਾ ਆਧਾਰ ਹੈ।

"ਕਾਚੀ ਗਗਰੀ ਬਿਰਖ ਕੀ ਛਾਂਇ॥"
ਇਹ ਸਰੀਰ ਇਕ ਕੱਚਾ ਘੜਾ ਹੈ ਜੋ ਰੁੱਖ ਦੀ ਛਾਂ ਹੇਠ ਥੋੜੀ ਦੇਰ ਲਈ ਹੈ।

ਇਹ ਮਨ ਨੂੰ ਬਾਹਰਲੇ ਭਰਮ ਤੋਂ ਹਟਾ ਕੇ ਅੰਦਰਲੀ ਪ੍ਰਭੂ-ਚੇਤਨਾ ਵੱਲ ਲੈ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

---

4. ਗੁਰਮਤ ਦੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਦਿੰਦੇ ਹਨ

ਗੁਰੂ ਜੀ ਸਾਨੂੰ ਮਨਮਤ ਤੋਂ ਕੱਢ ਕੇ ਗੁਰਮਤ ਵੱਲ ਲੈ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਸਾਨੂੰ ਸਿਖਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਅਸੀਂ ਸਿਖ ਹੁੰਦੇ ਹੋਏ ਖੁਸ਼ੀ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਨਾ ਦੌੜੀਏ, ਨਾਂ ਹੀ ਨੁਕਸਾਨ ਤੋਂ ਡਰਈਏ। ਸਾਨੂੰ ਹੁਕਮ ਮਨਣਾ ਸਿੱਖਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਮਨ ਦੀ ਉਥਲ-ਪੁਥਲ ਤੋਂ ਮੁਕਤੀ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।

---

ਸੰਪੂਰਨ ਬੋਧ

“ਜਗ ਰਚਨਾ ਸਭ ਝੂਠ ਹੈ” — ਇਹ ਕੋਈ ਨਿਰਾਸਾਵਾਦੀ ਬਚਨ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਜਾਗਣ ਵਾਲੀ ਅਵਾਜ਼ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਸੰਸਾਰ ਦੀ ਨਿੰਦਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ, ਸਗੋਂ ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਸਚਾਈ ਸਮਝਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਅਸਲ ਆਨੰਦ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿਚ ਹੈ। ਉਹ ਸਾਨੂੰ ਦਿਖਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸੱਚੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਝੂਠੇ ਲਗਾਵਾਂ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਉਠ ਕੇ, ਨਾਮ ਵਿਚ ਟਿਕ ਕੇ, ਇਕ ਕੇਂਦਰਿਤ ਅਤੇ ਸੱਚੇ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਹੈ।

ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਲੋਕ ਇਕ ਅਇਨਾ ਬਣਦੇ ਹਨ—ਜਿਸ ਵਿਚ ਅਸੀਂ ਆਪਣੀਆਂ ਭੁਲਾਂ ਵੇਖ ਸਕੀਏ, ਅਤੇ ਇਕ ਰੋਸ਼ਨੀ—ਜੋ ਸਾਨੂੰ ਆਜ਼ਾਦੀ, ਸੱਚ ਅਤੇ ਆਤਮਕ ਆਨੰਦ ਵੱਲ ਲੈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

“Jag rachna sabh jhooth hai” is not a pessimistic statement—it is a wake-up call, a compassionate warning. Guru Tegh Bahadur Ji removes illusion not by condemning the world, but by helping us see it clearly. He shows us that true peace lies in remembering God, in rising above false attachments, and in living a truthful, centered life rooted in Naam.

His saloks act like a mirror—showing us where we are trapped, and a light—guiding us toward freedom, truth, and spiritual bliss.